Zonnebrand

Zonnen zonder risico

Zonnen zonder bescherming is uit den boze, zeker voor kinderen. Blootstelling aan de zon tijdens de jeugdjaren bepaalt mede de gezondheid op late leeftijd. De schade uit zich op langere termijn door snellere veroudering van de huid en/of goed- en kwaadaardige huidkwalen. Zonnebrand is een belangrijke risicofactor voor een melanoom. Zo maken volwassenen die tijdens hun kinder- en jeugdjaren meerdere keren na elkaar ernstige zonnebrand opliepen, meer kans op huidkanker. Zonnebrand voorkomen is dus de boodschap.

• Zonnestralen geven een warm en knus gevoel. Men voelt zich minder snel vermoeid, is minder prikkelbaar en kan zich beter concentreren. Een gebrek aan zonlicht kan leiden tot voorjaarsmoeheid of zelfs winterdepressie.
• De zon helpt de huid ook vitamine D aan te maken, belangrijk voor de versteviging van de beenderen, de celgroei, het afweersysteem, de hormoonhuishouding en het zenuwstelsel. Dagelijks een kwartiertje zonlicht op handen, armen en gezicht is voldoende om de nodige dosis vitamine D te krijgen.
• De huid wordt dikker en maakt bovendien pigment aan dat het zonlicht een beetje filtert en zorgt voor een bruin kleurtje. Ook op sommige huidaandoeningen (bv. psoriasis) heeft zonlicht een gunstige invloed.

Huidtypes

Niet iedereen reageert hetzelfde op zonnestralen. Hoe snel men verbrandt, is onder andere afhankelijk van het huidtype. Wie een bleke huid heeft, moet meer voorzorgen nemen dan iemand met een donkere huid.
Niet iedereen reageert hetzelfde op zonnestralen. Hoe snel men verbrandt, is onder andere afhankelijk van het huidtype. Wie een bleke huid heeft, moet meer voorzorgen nemen dan iemand met een donkere huid.
Ook de mate waarin men beschermende factoren gebruikt, de tijd die men in de zon blijft, de activiteiten die men onderneemt, bepalen mee de snelheid waarmee men verbrandt.

Die verschillende factoren maken het moeilijk om aan te geven hoe lang men bij een bepaalde UV-index in de zon mag blijven. Algemeen neemt men aan dat iemand met huidtype 2 (= het meest voorkomend in onze streken) bij een UV-index van 5-6 ongeveer 25 minuten onbeschermd in de zon kan blijven vooraleer te verbranden.
Raadpleeg de tabel met huidtypes en hun gevoeligheid.

Kinderen

• Vermijd direct contact met zonlicht voor baby's. Hou hen in de schaduw en plaats een parasol op de kinderwagen.
• Bescherm kinderen met een wijd, droog T-shirt. Natte kleding laat UV-straling sneller door.
• Vermijd spelen in de zon tussen 12 en 16 uur.
• Zet kinderen een zonnehoedje of pet op.
• Laat kinderen een zonnebril dragen. Dat is geen overbodige luxe!
• Smeer lichaamsdelen die rechtstreeks in contact komen met de zon in met een dikke laag zonnecrème met hoge beschermingsfactor ('sunblock'), speciaal voor kinderen. Deze bevatten meestal minder chemische filters en verkleinen daardoor de kans op allergische reacties. Test het product eventueel eerst op een beetje huid.
• Laat kinderen voldoende water drinken om het verloren vocht weer aan te vullen.
• Plaats zonneschermen in de auto. Glas laat immers UV-stralen door.
• Zet kinderen onder de 16 jaar nooit onder de zonnebank.

UV-Stralen

Tijdens de zomermaanden vermeldt het KMI in het weerbericht de verwachte UV-index. Dit is de voorspelde hoeveelheid UV-straling die op de middag bij een wolkeloze hemel het aardoppervlak zal bereiken. De waarden worden internationaal op dezelfde manier weergegeven. In België blijft de UV-index meestal onder de 8 maar op het strand kan die hoger zijn. Hoe hoger de UV-index, hoe meer risico op huid- en oogletsels.

Zonlicht bestaat onder meer uit infraroodstralen en drie soorten ultravioletstralen.

• Infraroodstralen veroorzaken roodheid en opwarming van de huid. Ze kunnen leiden tot een verhit gevoel en een zonnesteek.
• De UVA-stralen zorgen voor een snelle maar kortstondige bruining van de huid, zijn verantwoordelijk voor een vroegtijdige huidveroudering en kunnen huidkanker veroorzaken.
• De UVB-stralen bezorgen een trage maar langdurige bruintint. Ze kunnen ook zonnebrand veroorzaken en spelen eveneens een rol bij het ontstaan van huidkanker.
• De UVC-stralen zijn zeer schadelijk, maar worden tegengehouden door de ozonlaag en bereiken de huid niet.

Kledingtips

UV-straling wordt door textiel gedeeltelijk weerkaatst, opgeslorpt of doorgelaten.

In sommige kledingstukken staat op een label de UPF of Ultraviolet Protectie Factor. Deze geeft de bescherming van het kledingstuk tegen UV-straling weer. Niet overal ter wereld wordt dezelfde standaard gebruikt. Volgens Europese normen is een kledingsstuk met een UPF hoger dan 30 'UV-beschermende kledij', materiaal met een UPF hoger dan 50 'UV-ondoorlaatbaar'.

• Hoe dichter een stof geweven is, hoe meer zij de huid bedekt en hoe minder licht zij doorlaat. Polyesther beschermt beter dan katoen.
• Het soort materiaal is niet de meest belangrijke factor voor de UV-becherming maar bepaalt wel vaak het draagcomfort.
• Donkere kledij biedt een betere UV-bescherming dan witte, zolang men niet zeer actief bezig is en intens zweet.
• Nieuwe kledij beschermt vaak minder dan wanneer ze reeds gewassen is. Dit geldt zeker voor katoen.
• Belangrijk is dat de kledij droog blijft want UV-stralen gaan gemakkelijker door natte stoffen.

Voorkomen

Zonneproducten

• Kies producten met zowel een UVA- als UVB-filter en met poeders. Gebruik ze om de huid te beschermen en niet om langer in de zon te blijven.
• Gebruik producten met een hoge beschermingsfactor. Deze factor geeft aan hoelang men in de zon kan blijven zonder te verbranden. Een beschermingsfactor van 30 betekent dus dat men in principe 30 keer langer in de zon kan blijven dan zonder bescherming. Hoe hoger het getal, hoe beter de bescherming, maar niet alle producten gebruiken dezelfde norm. Een hoge beschermingsfactor voorkomt roodheid en verbranding maar gaat bruinen niet tegen.
• Smeer je bij voorkeur in een half uur vóór je in de zon gaat en herhaal om de 2 uur. Vergeet vooral minder evidente plekjes niet, zoals oogleden, de oren, de onderkant van de voeten, de achterkant van de knieën, de neus, ...
• Gebruik voldoende zonnecrème bij elke buitenactiviteit. Bij strandspelen, zwemmen in zee of in een openluchtzwembad of als u veel transpireert, is een waterbestendig zonnebrandproduct ('waterproof') echt nodig.
• Kies een crème, gel, lotion, olie of melk naargelang uw persoonlijke voorkeur. Ze beschermen allemaal even goed.
• Gebruik geen zonneproducten van vorig jaar en kijk naar de vervaldatum, zowel voor open als voor gesloten flesjes. Lees steeds de bijsluiter.

Blijf uzelf beschermen ook wanneer je al een bruin tintje hebt. Een bruine huid beschermt niet tegen de negatieve effecten op lange termijn.

Algemeen neemt men aan dat iemand met huidtype 2 (= het meest voorkomend in onze streken) bij een UV-index van 5-6 ongeveer 25 minuten onbeschermd in de zon kan blijven vooraleer te verbranden.

Tips

• De hoeveelheid UV-straling hangt af van de hoogte van de zon, niet van de hoogte van de temperatuur. Dus, op een koele heldere zomerdag kan men even gemakkelijk verbranden als wanneer het bloedheet is.
• Wolken houden de UV-straling gedeeltelijk tegen. Hoe meer bewolking, hoe minder UV-licht de aarde kan bereiken. Maar wolken weerkaatsen ook zonlicht. Ook bij een bewolkte hemel kan men dus verbranden!
• Zonnestralen weerkaatsen in de omgeving zodat men zelfs in de schaduw of onder een parasol niet volledig veilig is.
• Sommige geneesmiddelen kunnen in combinatie met zonlicht tot allergische reacties leiden. Vraag raad aan jouw huisarts en lees de bijsluiter.
• Water laat zonnestralen door. Door de voortdurende afkoeling in het stromende water voelt men het verbranden niet.
• Producten tegen muggenbeten, parfum of andere cosmetica kunnen onder invloed van de zon allergische reacties veroorzaken.
• Roken verhoogt de gevoeligheid van de huid voor zonnestraling. Men verbrandt sneller en heftiger als men rookt!
• Zon en alcohol verdragen elkaar slecht. Alcohol verwijdt de bloedvaten nog eens extra. Dit kan zonnebrand verergeren.
• Zonlicht op een recent litteken kan ervoor zorgen dat het litteken donkerbruin kleurt. Men kan het voorkomen door met een litteken minstens zes maanden uit de zon te blijven of indien dat niet mogelijk is elke drie tot vier uur in te smeren met een lippenbalsem met een heel hoge UV-beschermingsfactor.

Behandeling

• Ga direct uit de zon als je merkt dat je verbrandt.
• Koel de huid gedurende 10 minuten af met natte omslagen om de pijn te verlichten.
• Neem geen warm bad of hete douche, maar gebruik lauw water.
• Verkoel en verzacht de huid met een aftersun-product.
• Draag luchtige kleding die niet tegen de huid schuurt.
• Doorprik de blaren niet.
• Neem contact op met de huisarts als jouw huid gezwollen is, je veel blaren krijgt of je ziek voelt.
• Blijf minstens 3 dagen uit de zon om jouw huid te laten herstellen.

Samenvatting

Twaalf geboden voor veilig zonnen

• Hoe hoger de beschermingsfactor, hoe beter de bescherming. Kies steeds een factor die het best bij je huidtype past.
• Je smeert je best in 30 minuten vóór je gaat zonnen.
• Stel je lichaam geleidelijk bloot aan de zon.
• Breng je zonneproduct regelmatig opnieuw aan: zonnecrèmes verdwijnen makkelijker door warmte, zwemmen en contact met een badhanddoek of kledij.
• Droog je huid na het zwemmen goed af.
• Zoek op de heetste uren van de dag, tussen 11 en 16 uur, de schaduw op.
• Draag een goede zonnebril, zodat je ogen en omringende gevoelige huid beschermd zijn.
• Onbeweeglijk zonnebaden is niet gezond.
• Wind en zand zijn verraderlijke factoren, pas ervoor op want je verbrandt hierdoor sneller.
• Als je bepaalde medicijnen gebruikt, blijf je beter uit de zon, want ze kunnen je huid overgevoelig maken.
• Zon en cosmetica gaan niet zo goed samen: parfum en andere bestanddelen kunnen door de zon allergische reacties veroorzaken.
• Breng een aftersun-product aan na het zonnen.